Voorspellen

Een bekend aforisme luidt "voorspellen is lastig, vooral als het over de toekomst gaat".
Wat vaak gebeurt en soms heel schappelijke (maar zelden wetenschappelijke) resultaten levert is dat men een trend probeert te ontdekken en die voortzet. In z'n eenvoudigste vorm kan dat zelfs de beste uitkomsten opleveren: als je voorspelt dat het morgen hetzelfde weer is als vandaag (b)lijkt dat de beste voorspelling te zijn die je over het weer kunt maken.
De mooiste uitzondering op de regel van een trendlijn doortrekken is de voorspelling, aan het einde van de 19de eeuw in Parijs gedaan, dat als de groei van het aantal karossen zich zou voortzetten, Parijs dan met de eeuwwisseling onder 3 meter paardenstront bedolven zou zijn. Quod buitengewoon non natuurlijk.

Recent zag ik een tweetal geleerden die ook een voorspelling deden, de indrukwekkende paleontologe Jenny Clack in de sublieme BBC-serie Beatiful Science Minds, en de Indiasche econoom(?) in de onvolprezen VPRO-serie Tegenlicht.
De eerste, om daarmee te beginnen, liet weten dat de mens als soort ook niet het eeuwige leven had en op den duur zou vervangen worden door, naar haar inschatting, de knaagdieren ("rodents").
Persoonlijk, maar wie ben ik, denk ik dat de vogels en dan met name de intelligente onder hen, zoals de kraai-achtigen, een grotere kans maken. De knaagdieren zijn opnieuw een zoogdier en met de mens hebben die hun kans wel gehad. En de voordelen van vogels, zeker in een veel moeilijker leefomgeving, lijken me evident. Maar zoals gezegd, hier bevind ik me ver buiten mijn "league".
Reden dat ik meer twijfel aan haar voorspelling is dat met de mens voor het eerst in de historie, zelfs die van de paleontologie, intellect een rol speelt. En het lijkt me onverantwoord om het uitsterven van soorten zonder enige vorm van intelligentie te vergelijken met dat van de mens en dan maar te concluderen dat hun lot hetzelfde zal zijn. Ik ben geen diehard optimist die gelooft dat het menselijk vernuft voor ieder probleem waar ze voor gesteld wordt een oplossing zal vinden. Maar net als bij de 3 meter paardenstront denk ik dat veel van de problemen waar we voor gesteld zullen worden een overmaat aan inventiviteit zullen losmaken.
De mogelijkheden tot extinctie zijn vele. Van de bekende milieuvervuiling tot het ontploffen van de supervulkaan onder Yellowstone park, om van inslag van een meteoriet van 10 km doorsnee maar te zwijgen. De mate van en het tempo waarin de mens dan in een oplossing moet voorzien zal het uiterste van ons vergen en het is beslist niet zeker dat we daarin zullen slagen. Maar dat we veel meer kans maken dan de dinosauriërs, die met zo'n meteoriet werden geconfronteerd, staat voor mij als een paal boven water.

 De andere geleeerde is Chandran Nair, oprichter en directeur Global Institute for Tomorrow. Hij is vooral sceptisch, over het kapitalisme, de democratie en, vooral, de technologie. Of die ons kunnen redden van de problematiek die met "milieu" te nauw wordt beschreven, maar die ook met de beschikbaarheid van grondstoffen en de ontwikkeling van het toenemende aantal mensen van doen heeft.
Dat scepticisme over kapitalisme en democratie kan ik wel volgen. Het lijkt me meer dan fascinerend te zien in welke mate en hoe die twee in de toekomst, in nauwe verstrengeling met elkaar, zullen evolueren. Dat de een de ander zal moeten beperken en er gezocht moet worden naar een misschien wel heikel evenwicht staat voor mij vast. "We have seen nothing yet" geldt mijns inziens ook op dat gebied.
Want waar die slogan zeker geldt, en waar scepticisme dus (m.i.) veel minder verantwoord is, is op het gebied van de technologie. Er zullen, is mijn vaste overtuiging, oplossingen gevonden worden waarvan we nu niet eens durven dromen. De oceanen met hun overvloedige soorten en aantallen levensvormen waarvan we nu nog geen idee hebben, zullen ons voorzien van nu nog onbekende mogelijkheden. Alleen de grondstoffen al die daar nog voorhanden zijn zullen ons de tijd geven die nodig is om onze inventiviteit te voeden en de problemen af te wenden die nu worden voorzien door bestaande trends te continueren.
De gevolgen van het wereldwijd beschikbaar zijn van kennis en kunde zal overweldigend zijn. Deze week werd bekend dat Harvard zich aansluit bij MIT en eveneens al hun universitaire cursussen online gaat aanbieden. Daarmee worden veel mensen, vooral in derde wereld landen, betrokken om ook hun grootste "asset", hun hersens in te zetten. En dat zijn unieke ontwikkelingen. Nooit eerder, afgezien van de boekdrukkunst, kreeg informatieverspreiding  zo'n boost.
Kortom, ik ben een notoire optimist en zowel Clack als Nair zal blijken het bij het verkeerder eind te hebben.
Jammer alleen dat ik dat, waarschijnlijk, niet meer zal meemaken.