Principes

Beleid, zo definieerde mijn vroegere, goede collega Elmer K. eens, is een set van tevoren genomen beslissingen. En principes zijn net zo. Je hoeft dan niet in ieder geval na te gaan hoe je moet besluiten maar kunt je houden aan een leidraad, beleid en/of principes. De laatste liggen meestal op ethisch vlak. Je moet niet liegen, de ander überhaupt geen schade berokkenen, goed zijn voor het milieu, dat soort dingen

In het najaar vind ik een hoogtepunt op tv de danswedstrijd op de BBC "Strictly come dancing". Daarin worden dansprofessionals gekoppeld aan 'celebrities', zeg maar BE'ers, en wordt er iedere week door ieder danspaar een nieuwe dans ingestudeerd, ballroom of latin, of wat daar vlakbij ligt, zoals de charleston.
Daarbij worden ze van commentaar voorzien èn beoordeeld door een deskundige jury en ook het publiek mag haar zegje doen. Tenslotte valt het stel met de laagste score af, waarbij het publiek het laatste woord heeft. Reden dat Anne Widdecombe, een conservatief parlementslid die net zo veel talent heeft voor dansen als een vis voor fietsen, het tot de halve finale schopte. Want hoe tenenkrommend ook, entertainig was het.
Nu is het in de ballroom formeel niet toegestaan een zogenaamde 'lift' uit te voeren, dat is een beweging waarbij een danser met beide voeten tegelijk van de vloer komt, meestal doordat haar partner haar (te ver) optilt. Eén van de juryleden, Craig Ravel Horwood, is daar zeer op gespitst en hoe mooi de dans ook wordt uitgevoerd, als hij meent een lift te zien, vrijwel altijd terecht, zal hij, uit principe, een punt in mindering brengen. Reden waarom de ravissante Kara Tointon een hoogste score van drie tienen en één negen had.

Ander geval. Eveneens in het najaar is er op tv in NL de serie ' Kijken in de ziel' , waarin Coen Verbraak een aantal professionals interviewt en daar confronteert met de meer filosofische aspecten van hun beroep. Drie jaar geleden waren dat de psychiaters en die serie bleek zo succesvol dat vorig jaar de voetbaltrainers - god mag weten waarom díe - en dit jaar de advocaten aan de beurt waren.
Nu kwam daarbij hun geheimhoudingsplicht aan de orde en de interviewer liet de kans niet voorbij gaan daar eens aan te schudden. Wat, zo was de vraag, zouden de advocaten doen als ze van hun cliënt te horen zouden krijgen dat er een aanslag zou worden gepleegd waarbij hoogstwaarschijnlijk ook een aantal onschuldige mensen om het leven zou komen. Mijn favoriete Theo Hiddema, een glibber van een man maar meestal met dezelfde antwoorden als ik gegeven zou hebben, was direct naar de politie gestapt. De meeste anderen zouden de deken van de orde van advocaten hebben ingelicht, zich daarmee achter diens brede rug verschuilend, een standpunt dat ik ook zéér kan billijken.
Maar mevrouw Oldenburg achtte haar geheimhoudingsplicht zó heilig dat ze haar mond zou houden. "En als uw tante nu tot de slachtoffers zou horen?" vroeg Verbraak. Tja, dan zou Oldenburg haar dat weekend voor een uitje meenemen naar Vlissingen, maar inlichten, daar kon geen sprake van zijn. Zoals gezegd, uit principe ging de geheimhoudingsplicht vóór alles.

Mijn vader, zaliger nagedachtenis, was een godvrezend man, overtuigd gereformeerd en propageerde ijzeren principes. Maar toen ik hem als puber vroeg of je in de oorlog mocht liegen als je door de Duitsers werd gevraagd naar onderduikers, toonde hij geen spoor van twijfel, dat mocht. In principe mocht je niet liegen, maar hier gold dat niet. Hoewel, maar misschien is dat een broodje aap, er wel streng gereformeerden waren die uit  principe niet logen, ook niet in de oorlog.

Het grote verschil ontstaat of je iets doet 'uit principe' of 'in principe'. In het eerste geval schakel je je geweten uit en word je een robot. In het tweede geval zul je, ondanks je principes, dit specifieke geval toch opnieuw moeten bezien en een goeie beslissing nemen. Want principes gelden voor de mééste gevallen, niet voor alle.